Ülkemizde bazı yollardan, köprülerden ve tünellerden geçiş ücreti alınmaktadır. Özellikle son yıllarda, yap-işlet-devret modeli ile yapılan bazı yollara getirilen geçiş ücretinin yüksekliği ve işleten firmaya verilen geçiş garantisi eleştirilerini ayrı tutacağım. Herkes bu konuya yoğunlaşıyor ama ücretli yollarda asıl sorun bence başka bir konuda.
Ücretli yollardan ücreti peşin ödemeden geçen kişi, ihlalli geçiş yapmış sayılmaktadır. Kanuna göre de ihlalli geçiş yapan kişi, geçiş ücretini süresi içinde ödemez ise geçiş ücretinin 4 katı tutarında idari para cezası ödemektedir. Buraya kadar her şey tamam, tabiî ki devletin işlettiği yollar açısından. Zira devletin haksız bir eylemi kabahat sayıp buna idari para cezası vermesi hakkıdır. Sorun özel işletmeler tarafından işletilen ücretli yollarda…
Geçiş ücretlerinin ödenmemesi konusu, 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun’un 30. maddesinde düzenlenmiştir. Maddede, devletin idari para cezası verme yetkisi de düzenlemiştir. Bununla birlikte Kanun, devlete verdiği idari para cezası uygulama yetkisinin aynısını, ücretli yolları işleten özel işletmelere de vermektedir. Ancak bu sefer cezanın adını değiştirmekte, idari para cezası yerine sadece ceza tabirini kullanmaktadır. Dolayısıyla özel işletmeler, bu maddeye dayanarak geçiş ücretini süresi içinde ödemeyen kişilere ücretin 4 katı tutarında, hukukta eşi benzeri bulunmayan, kendileri için ayrıcalık olarak tanınmış bir ceza uygulamakta ve bu parayı kendi adlarına tahsil etmektedir.
Şu soruları sormak gerekir. Bir hukuk devletinde bir kişiye vadesinde tahsil edemediği bir parayı 5 katına çıkarma yetkisi verilebilir mi? Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde, otoyol işleten bu firmalar dışında başka kişilere de zamanında tahsil edemedikleri parayı 2 katına, 5 katına veya 10 katına çıkarma yetkisi verilmiş midir? Sıradan vatandaşlar neden zamanında tahsil edemedikleri alacaklarını 6 katına çıkaramıyorlar da sadece yasalarla belirlenen faizi talep edebiliyorlar? Ücretli yolları işleten bu firmaların biz sıradan vatandaşlardan ayrıcalığı nedir?
Bu ülkenin bütün vatandaşları eşittir. Ücretli yolları işleten bu işletme sahiplerine tanınan bu ayrıcalık hem Anayasa’ya hem de hukukun en temel ilkelerine açıkça aykırıdır.
Allah’tan ki hükümet, Anayasa Mahkemesi ‘bu düzenleme Anayasaya aykırı değildir’ demesine rağmen kanun maddesinde değişiklik yaparak geçiş ücretinin 10 katı tutarında cezayı 4 kata indirdi. Bu da biz sıradan vatandaşlara bir lütuftur. Teşekkür ederiz.