Ünlü Fransız Gazeteci Eduard Charton’un 1860’lı yıllarda Gemlik anıları

Gemlik, konumu ve sağladığı ulaşım imkanlarıyla tarihi bir öneme sahip olmasıyla beraber tarihe damga vurmuş kişileri de ağırlamıştır. Roma imparatoru Hadrianus, yaşanan deprem felaketinden sonra Gemlik’e gelmiş ve şehrin krallık hazinesinden tekrardan inşa edilmesi emrini vermiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda ise denizcilik alanında önemli faaliyetler yine Gemlik’te yürütülmüştür.

Bugün, size 1890 yılında hayatını kaybeden Fransız gazeteci Eduard Charton’un Gemlik ziyareti ile ilgili notlarını aktaracağım. Charton, 1861 yılında çıkarttığı ‘Le Tour Du Monde’ kitabının bir bölümünde Gemlik’ten bahsetmiş ve Gemlik’in bilinen en eski gravürünü bu kitaba basmıştır. 17 – 19 Temmuz tarihleri arasında Gemlik’te bulunduğu anlaşılan gazeteci, Bursa’dan Gemlik’e yaklaşık 8 saatte yürüdükten sonra Gemlik’e vardıklarını belirtirken, Gemlik’e vardıkları anda iskelenin deprem veya yangın dolayısıyla tahrip olduğunu söylüyor.

Charton anılarının devamında, “İki yıl önce çıkan bir yangın. Burası, vapurun bizi alıp İstanbul’a geri götürmesi gereken limandı. Onun gelişini beklerken, şehirdeki ilginç antikaları keşfe çıkıyoruz. Burada özellikle sonsuz bir sanatla oyulmuş mermer rölyefler dikkatimi çekiyor. Buradaki halk, bu objeler üzerinde spekülasyon yaparak, onları İngiliz yolculara çılgın fiyatlarla satıyor. Bunları mahzenlerinde saklıyorlar ve yalnızca koleksiyoncuların ilgisini cezbetmek için gizemli bir şekilde gösteriyorlar. Bir faun başı (1) için, ancak avuç büyüklüğünde olan bir heykel için seksen Frank teklif ediyorum, ancak onu bana vermeyi reddediyorlar. Geçen yıl bir İngiliz’in üç yüz Frank teklif ettiğini, ancak yine de alamadığını söylüyorlar. Böyle güçlü bir argüman karşısında, bir lord ya da bir nabab (2) kadar zengin olmayı beklemekten başka çarem kalmıyor. Ertesi sabah, buharlı bir vapur bizi alıyor ve 20 Temmuz’da yaklaşık iki yüz milden fazla bir mesafeyi iki gün içinde kat ederek İstanbul’a geri dönüyoruz” diyor.

(1) Faun başı:  İtalyan rönesans dönemi ressam, heykeltıraş, mimar ve şair Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni’nin (6 Mart 1475 – 18 Şubat 1564) 14 yaşında, Ghirlandaio‘nun atölyesinde yaptığı, bilinen ilk ve günümüze erişemeyen kayıp olan heykel eseri.

(2) “Nabab” Fransızca teriminin Türkçe anlamları:
 (Tarih) Babür Hindistan’ında Prens.
 (Uzantı olarak) Kendisini oryantal ihtişamla çevreleyen zengin bir kişi.